Hoe maak je ‘moeilijk’ bouwmaterieel elektrisch?

Standaard machine ombouwen

Aanleiding van dit verhaal is de investering van Vroom Funderingstechnieken in een grote elektrisch aangedreven funderingsmachine. “De basis van de machine is een standaard machine van het Japanse merk HSC”, vertelt Alex Brouwer. “In Nederland assembleren we die al jarenlang tot een funderingsmachine, waarbij de machine helemaal uit elkaar gaat; het mainframe wordt aangepast en versterkt.”
En nu werd er dus nog een extra slag gemaakt, van de standaard dieseluitrusting die de Japanners opleverden naar de nieuwe accu-elektrische machine. Waarmee de enorme krachtpatser klaar is om in te zetten op de zero-emissie bouwplaats. Waarom heeft Vroom Funderingstechnieken die overstap nu al gemaakt, terwijl dat voor de ‘specials’, waar deze machines onder vallen, pas ergens rond 2035-2040 gepland is? En waarom loopt het bedrijf vooruit op eisen waarvan nog maar de vraag is wat ze gaan worden?

Vervanging spreiden uit financieel oogpunt

Brouwer geeft het antwoord: “Je moet bedenken dat dit soort grote machines – de grootste funderingsmachines van Europa – niet in tien jaar operationeel afgeschreven zijn. De levensduur is vele jaren langer. We hebben funderingsmachines draaien van 20 jaar oud, dat is heel normaal. Je moet met zo’n machine dus verder plannen dan nabije regelgeving. Gezien de reputatie van Vroom in de funderingswereld, hebben we besloten om vooruit te lopen en nu alvast de machine modulair elektrisch te maken.
Niels Bakker neemt over: “2035 of misschien zelfs 2040. Ja, dat duurt nog best lang.” Maar dat is geen reden om niet met een verduurzamingsplan aan de slag te gaan. “Om even een beeld de schetsen: Vroom heeft dagelijks meer dan 30 funderingsmachines draaien. Financieel gezien kun je geen 30 machines even in een jaartje ombouwen. De machinebouwers kunnen zo’n opdracht helemaal niet aan. Bovendien: je moet een keer beginnen. Daarom hebben we ervoor gekozen om met deze extra grote machine nú te beginnen. Ze noemen dit de Next Generation: er zitten allemaal nieuwe ontwikkelingen op, die anders zijn dan bij bestaande machines. Als je dan toch de nieuwste, grootste, herontworpen machine hebt, laten we ‘m dan ook meteen elektrisch maken”

Vervanging of uitbreiding goed moment om te verduurzamen

“Het werk dat we moeten doen wordt steeds zwaarder”, vertelt Niels Bakker. “De palen worden alsmaar zwaarder en langer, dus dan heb je krachtiger machines nodig. Onze machine die we hiervoor gebruikte, was de Hitachi CX1100GLS, net een slag lichter. Maar de vragen die we kregen overtroffen de capaciteit van die machine steeds vaker.” Er moest dus zwaarder materieel komen. “Toen kwam de HSCX1500GLS-E in beeld. Met daaraan meteen gekoppeld de vraag: zullen we ‘m met het oog op de toekomst meteen elektrisch maken?”

Startpunt: Routekaart SEB vergelijken met eigen machines

Vervolgens was het ook het juiste moment om verder te kijken. Eerst door het hele materieelpotentieel in kaart te brengen. “We hebben circa 35 funderingsmachines, zo’n 25 shovels, 15 betonmixers, 10 mini-gravers en 15 betonpompen. Als je dat allemaal moet elektrificeren, dan is dat een behoorlijke uitdaging. We hebben de routekaart SEB erbij gepakt en dat vergeleken met onze machines. Uiteindelijk resulteerde dat in een uitbreiding van ons verduurzamingsproject, waar we al zo’n 10 jaar mee bezig zijn. Eén heel groot totaalproject, waarvan deze HSCX1500GLS-E nu een van de voorlopers is.”

Inspelen op de vraag naar zero-emissie in de nabije toekomst

Met deze investering speelt Vroom Funderingstechnieken nadrukkelijk in op de verwachte vraag naar zero-emissie in de nabije toekomst. “Op dit moment is de specifieke vraag voor ons type werk nog niet volledig elektrisch. Tenminste: we hebben niet de ervaring dat dat al veel gebeurt. Ik kan me recent één of twee aanvragen herinneren”, stelt Alex Brouwer. “Je zit niet alleen met de machine, maar ook met randapparatuur. En de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we dat gewoon nog niet allemaal op duurzame wijze kunnen aanbieden.”
Hij vervolgt: “Wat we nu bijvoorbeeld wel bij een opdracht hebben, is dat we met de funderingsmachine met een stage V-boorstelling komen en met een betonpomp met stage V-motor. En dan denken we met onze klant mee door bijvoorbeeld een elektrische graafmachine te huren. Het is nu dus nog puzzelen met de al wel beschikbare oplossingen.”

Hermotoriseren of elektrificeren

Terug naar het verduurzamingstraject van het bedrijf. Alex Brouwer: “In eerste instantie hebben we in ons verduurzamingsplan veel gekeken naar retrofitten van bestaande machines. Dat betekent dat je bestaande machines niet gaat afstoten, maar gaat reviseren – levensverlengend onderhoud, noemen we dat. Dan ga je bijvoorbeeld hermotoriseren. Niet meer dezelfde soort motor erin, maar een schoner exemplaar. We zijn er echt heel duidelijk in geweest, dat we de pre-stagemotoren en de stage II en III-motoren eruit wilden halen.”
Het was in die tijd ook vaak dat de nood de wet brak. “Vooral als het ging om stikstof. Dan kregen we van de opdrachtgever te horen dat het schoner moest, ondanks dat dat nog niet in het offertetraject genoemd werd. Ze kregen anders simpelweg geen vergunning. Die hele stikstofdiscussie is een kantelpunt geweest. Inmiddels gaat het om meer dan dat: stikstof, gezondheid en klimaat. Dat is nu in het SEB allemaal gecombineerd”, zegt Brouwer. “Je ziet dat de hele markt aan het hermotoriseren slaat, dan wordt op dit moment nog veelal de overstap gemaakt naar Stage V. Het is eigenlijk geen discussie meer.” Niels Bakker: “En bij hijskranen of een minigraver gaat het dan over naar elektrificatie, omdat hierbij elektrificeren eenvoudiger is.”

Ontwikkelproces van accu-elektrische funderingsmachine opmerkelijk soepel

Volgens Brouwer en Bakker is het elektrificatieproces van hun funderingsmachine opmerkelijk soepel verlopen. “Vooraf hebben we goed op een rij gezet wat we wilden en toen het er eenmaal inzat, liep het. Het was starten en draaien. Dus daar lag het niet aan. Maar, stelt Brouwer, “dan kom je bij het kip-of-ei-verhaal: wie regelt de elektriciteit op de bouwplaats? Wij hebben gezegd: we moeten wel zelfvoorzienend zijn. En dat is best wel pijnlijk, want dan kom je toch weer bij een aggregaat uit in de meeste gevallen. Want of je nu een accu hebt of een batterypack: je moet opladen. En een hybride aggregaat is ook geen oplossing, want dan zit je nog met accu’s te knoeien.” De gulden middenweg is voorlopig dus een dieselaggregaat. “Dan heb je toch een soort hybride machine.”
Toch zien ze de toekomst positief tegemoet, helemaal als ze kijken naar de ontwikkelingen en mogelijkheden sinds ze met de nieuwe machine zijn begonnen. Bakker: “Destijds, tweeënhalf jaar geleden, waren de oplaadsystemen helemaal nog niet op het niveau van nu. Kijk, voor deze machine hebben we minimaal een 125 Ampère-aansluiting nodig op de bouwplaats. Dat kan nog lang niet overal en je moet het ook op tijd aanvragen.” Hij verwijst naar een recent project bij Antwerpen. “Daar was er wel stroom, maar dat was 500 meter verderop. Dat zijn dan de praktische problemen waar je nu nog tegenaan loopt. Dit type machine wordt bijvoorbeeld ingezet op nieuw te ontwikkelen bedrijventerreinen of windmolenprojecten, hele grote plants dus. Daar is de stroom vaak nog niet geregeld, maar wij staan er al wel. Eigenlijk zou je de bouw andersom moeten inplannen: eerst de infrastructuur en daarna verder. Maar in de praktijk gebeurt het meestal juist omgekeerd.”

Kinderziektes? “Ja. Wij hebben bewust de keuze gemaakt om met deze machine naar de toekomst te kijken. Want hoe we het ook draaien of keren, we gaan toch deze kant op. En als je dan nu in een nieuwe machine investeert die 20, 25 jaar mee moet gaan, dan moet je nu al de juiste beslissing nemen. En zeker niet voor de kortetermijnvisie gaan. Want deze stap gaat komen,” besluit Niels Bakker.
Na dit interview heeft Vroom de verduurzamingsstrategie een vervolg gegeven door te investeren in twee PVE EHPU-systemen. Dit systeem is een hybride oplossing voor diesel-aangedreven funderingsmachines. Een EHPU-systeem maakt het mogelijk om met een Woltman 90DR-funderingsmachine en de elektrisch-hydraulische powerunit zowel emissieloos als met dieselbrandstof te werken.

Bron: ING